حافظه تمام عیار انسان

حافظه تمام عیار انسان 

آیا تقویت مغز مادر باعث تقویت هوش جنین در دوران بارداری نیز می‌شود؟ حافظه انسان در چه زمانی ضعیف می‌شود؟

قطعا مجموع مقالات مرتبط با موضوع حافظه می‌تواند به تقویت مغز مادر در دوران بارداری که خود تاثیر مستقیمی بر نحوه کارکرد مغز جنین و نهایتا تقویت هوش جنین داشته باشد میگذارد. شما در طول زندگی به جمع‌آوری و ذخیره سازی اطلاعاتی مشغولید که به ادامه حیات، برقراری ارتباط، یادگیری و تعامل با دیگران کمک می‌کند. حافظه در فراگیری علم و دانش، انجام کارهای بزرگ، پیشرفت در ورزش و شناخت دوست و دشمن به ما کمک می‌کند. انسان بدون حافظه و خاطرات، بسیار عاجز و ناتوان است و ارتباط خود را با دنیای اطرافش از دست می‌دهد.

باورهای غلط بسیاری در مورد حافظه و ضعیف شدن آن وجود دارد که برخی از آن‌ها عبارتند از: وقتی سن افراد بالاتر می‌رود و پیر می‌شوند، بیشتر احساس می‌کنند که حافظه آن‌ها ضعیف می‌شود. اما این یک باور کاملاً غلط است. افرادی که مجبورند در شرایط سخت و پر استرس کار کنند، ممکن است احساس کنند که یادآوری مطالب برای آن‌ها در چنین شرایطی بسیار دشوار است و دیگر نمی‌توانند چیزی را به ذهن بسپارند. دلیل این استنباط، تصور غلط در مورد تفکر و به یادآوری مطالب و نیز شیوه استفاده نادرست از حافظه است.

قبل از این‌که به توضیح روش‌های تقویت حافظه بپردازیم، ابتدا تمام باورها و تفکرات منفی خود را در مورد (ضعیف بودن) حافظه دور بریزید و به حافظه‌ای شگفت‌انگیز و تمام عیار که می‌توانید داشته باشید، فکر کنید.

حافظه شما تا همین جای زندگی، اطلاعات بسیار زیادی را در خود جای داده است. پس نه حافظه شما ضعیف است و نه خود شما. شما در سال‌های گذشته، اطلاعات بسیار زیادی در زمینه‌های مختلف به دست آورده‌اید و آن‌ها را در حافظه خود جای داده‌اید: ده‌ها سال کار و فعالیت، برنامه‌های مختلف، خاطرات، حوادث، افراد، تجربه‌ها، جشن تولدها، قرار ملاقات‌ها، فهرست‌های خرید، مسئولیت‌ها و...حافظه شما بسیار کارآمد و موثر است. هر چند شاید به خاطر آوردن مطالب به همان خوبی که شما دوست دارید، باشد. بنابراین تنها کاری که لازم است انجام دهید این است که به اصطلاح روش دریافت اطلاعاتی که باید در مغز ذخیره شوند، بپردازید.

به چیزهای بی‌نظیری فکر کنید که ذهن شما بدون یک لحظه تعلل می‌تواند آن‌ها را به خاطر بیاورد: چهره افراد که دوستشان دارید، روش مسواک زدن دندان‌ها، جشن تولدتان، مسیری که هر روز از خانه تا محل کارتان یا فروشگاه می‌روید، چگونه راه رفتن، چگونه صحبت کردن، محل قرار گرفتن اجناس مختلف در فروشگاه‌های مختلف که از آن‌ها خرید می‌کنید، شماره تلفن‌تان، شماره پلاک ماشین‌تان، امتیاز تیم مورد علاقه‌تان در آخرین مسابقه، کجا بودید که از حادثه 11 سپتامبر 2002 خبردار شدید، جزییات آخرین روز تعطیلی‌تان.

هر یک از این ذهنیات یک خاطره روشنی است که دندریت‌ها و نرون­‌های مغزی شما را به فعالیت وامی‌دارند. شما اطلاعات زیادی دارید، اما شاید تا به حال یاد نگرفته‌اید که چگونه ذهن یا حافظه خود را مدیریت کنید.

حافظه چیزی نیست که مختص دوران جوانی باشد و حافظه انسان با بالا رفتن ذهن ضعیف‌تر نمی‌شود. تکنیک‌های مطرح شده در سری مقالات تقویت حافظه، اگر به صورت دقیق و مرتب به کار برده شوند، نوعی (تمرین ذهنی) ایجاد می‌کنند که باعث آماده و سرحال نگه داشتن نرون‌های مغزی برای دهه‌های بعدی زندگی می‌شوند.

قدرت یادآوری

آیا مطالب را به خوبی به یاد می‌آورید؟ آیا تمام حوادث و اتفاقات را به خاطر می‌آورید؟ آیا ترتیب تمام جزییات و عناصر را تشخیص می‌دهید؟

تمرین زیر که مربوط به یادآوری کلمات می‌شود، نکات جالبی را در مورد شیوه عملکرد مغز و جریان یادآور مطالب آشکار می‌کند.

1- تمرین یادآوری لغات

در ادامه فهرستی از لغات مختلف آورده شده است. یک‌بار این فهرست را به ترتیب و با سرعت بخوانید و سپس به صفحه بعد بروید و کلماتی که به یاد می‌آورید، بنویسید. شاید نتوانید تمام کلمات را به خاطر بیاورید، اما سعی خود را بکنید. پس از انجام این کار، به سؤالاتی که در ادامه از آن طرح می‌شود جواب دهید. این سؤالات به شما نشان می‌دهند که حافظه به چه صورتی عمل می‌کند.

(خانه، کف اتاق، دیوار، شیشه، سقف، جنین، درخت، آسمان، جاده، از، و، آن، طناب، و، ساعت، شکسپیر، حلقه،از، آن، میز،بند ناف، قلم، گل، درد، سگ)

اکنون بدون نگاه کردن به خط بالا کلماتی را که در یادتان مانده به ترتیب یادداشت کنید.

2- به ذهن‌سپاری در حین یادگیری

چند تا از کلمات ابتدایی لیست را به یاد آوردید؟

...............................................................................

چند تا از کلمات انتهایی لیست را به یاد آوردید؟

...............................................................................

 آیا کلمات تکراری را به یاد آوردید؟

...............................................................................

آیا کلمه‌ای بود که به صورت مشخص و آشکار در ذهن شما بماند؟

...............................................................................

چند تا از کلمات میانی لیست را به یاد آوردید؟

...............................................................................

در چنین تمرینی تقریباً تمام افراد جواب‌های مشابهی ارائه می‌کنند:

یک تا هفت کلمه از ابتدای لیست، یک تا دو کلمه از انتهای لیست، اکثر کلمات تکراری (در این تمرین:آن، و، از)، کلمه یا عبارت مشخص‌تر و بارزتر (در این مورد:شکسپیر)، کلمات به نسبت کم‌تر از میانه لیست.

حتما بخوانید: مغز شگفت‌انگیز انسان 

اما دلیل این تشابه در جواب‌ها چیست؟

این الگوی جواب‌ها نشان می‌دهد که (حافظه) و (فهم مطلب) مانند یکدیگر عمل نمی‌کنند: بر خلاف فهم معنای تمام کلمات، همه آن‌ها به خاطر سپرده نشدند و توانایی ما در یادآوری مطالبی که فهمیدیم به عوامل متعددی بستگی دارد:

1- به خاطر سپردن (اولین‌ها) و (آخرین‌ها) برای ما راحت‌تر از به خاطر سپردن میانی‌هاست. به همین علت بیشتر مطالبی را به ذهن می‌سپاریم که در ابتدا یا انتهای یک جلسه یا دوره آموزشی مطرح می‌شوند. (به نمودار پایین صفحه نگاه کنید که چگونه منحنی در ابتدا در بالاترین حد قرار دارد، سپس افت می‌کند و دوباره در انتها بالا می‌رود). در تمرین مربوط به یاد آوری کلمات، لغات (خانه و سگ) در ابتدا و انتهای لیست قرار دارند.

2- (یادگیری) زمانی که مطالب به نوعی به یکدیگر ربط دارند بیشتر می‌شود. این ارتباط می‌تواند نوعی ریتم، تکرار یا هر چیزی باشد که به طوری حواس ما را تحریک می‌کند. (به نقاط C,B,A در نمودار پایین صفحه نگاه کنید). در تمرین یادآوری کلمات، لغات تکراری عبارتند از:آن، از، و. لغات مرتبط نیز عبارتند از:شکسپیر و قلم یا خانه، دیوار، شیشه، سقف.

همچنین یادگیری زمانی که مطلبی بارزتر و شخص‌تر از بقیه باشد، بهتر صورت می‌گیرد. (به نقطه O در نمودار پایین صفحه نگاه کنید که به خاطر روانشناس کاشف آن) ون رستورف نامیده می‌شود. در تمرین مربوط به یاد آوری کلمات، لغت بارزتر و مشخص‌تر، (شکسپیر) است.

بهترین زمان برای به خاطر سپردن مطلب 

بهترین زمان فهم و به خاطر سپردن مطالب، 20 تا 60 دقیقه ابتدایی یک جلسه یا دوره آموزشی است. زمانی بیشتر از این مدت، به ذهن فرصت جمع‌بندی و فهم مطالب را نمی‌دهد. این مطلب در مورد تمام افراد صدق می‌کند. در زمان مطالعه، در سر کلاس درس، در یک همایش یا حتی در یک مکالمه تلفنی، بسیار سخت است که بتوان بیش از 20 تا 50 دقیقه، تمام توجه و حواس خود را معطوف مطالب ارائه شده کرد. در چنین حالتی ممکن است احساس کنید که نیاز به یک وقفه کوتاه مدت برای استراحت دادن به ذهن خود دارید.

به ذهن‌سپاری در حین یادگیری: تصویر زیر نشان می‌دهد که یادگیری در ابتدا و انتهای جلسه بیشتر است. همچنین مطالبی که به نوعی به یکدیگر مربوط هستند (نقاط  C,B,A) و مطالب که به نحوی مشخص‌تر از بقیه هستند (نقطه O) بهتر به ذهن سپرده می‌شوند.

اهمیت ایجاد وقفه

وقفه‌های کوتاه مدت و به جا، بخش مهمی از روند یادگیری و به ذهن‌سپردن مطالب محسوب می‌شوند. با این کار متوجه می‌شویم که یادگیری و به ذهن‌سپردن مطالب در حین یادگیری آسان‌تر و روان‌تر صورت می‌گیرد. زیرا این وقفه‌ها به ذهن اجازه می‌دهند که برای فهم و تحلیل مطالبی که فرا گرفته است، زمان کافی در اختیار داشته باشد.

الگوهای متفاوت به ذهن سپاری مطالب

نمودار زیر، سه الگوی متفاوت به ذهن سپاری مطالب را در یک جلسه آموزشی دو ساعته نشان می‌دهد.

بالاترین منحنی، نشان دهنده اعمال چهار وقفه کوتاه مدت در حین یادگیری است. نقاطی که در بالاترین قسمت هر منحنی قرار دارند، یعنی نقاط ابتدایی و انتهایی هر منحنی، زمان‌هایی را نشان می‌دهند که در آن بیشترین میزان به ذهن‌سپاری مطالب و یادگیری مفید صورت می‌گیرد. ایجاد وقفه باعث شده که چهار نقطه ابتدایی و چهار نقطه انتهایی وجود بیاید که باعث افزایش زمان‌های یادگیری بهینه شده است.

منحنی میانی، نشان دهنده روند به ذهن‌سپاری مطالب در زمان یادگیری است که در آن هیچ وقفه‌ای اعمال نشده است. نقاط ابتدایی و انتهایی این منحنی در بالاترین حد قرار دارند، اما روند کلی به یاد‌سپاری مطالب، افت زیر 75 درصد را نشان می‌دهد.

منحنی پایینی، حالتی را نشان می‌دهد که جلسه دو ساعت تمام و بی وقفه ادامه پیدا می‌کند. به وضوح مشخص است که این روش یادگیری، مفید و مثمر ثمر نیست. زیرا منحنی به ذهنسپاری مطالب افت پیوسته و زیر 50 درصد را نشان می‌دهد.

اگر روند یادگیری مطالب بدون وقفه و استراحت صورت بگیرد، به ذهن سپردن مطالب کم‌تر می‌شود. هر قدر از وقفه‌های کوتاه مدت و به موقع بیشتری استفاده شود، نقاط ابتدایی و انتهایی بیشتری ایجاد می‌شود که به نوبه خود باعث افزایش زمان‌های یادگیری و به ذهن سپاری بهینه می‌شود. به علاوه وقفه‌های کوتاه مدت برای آرامش و تمدد اعصاب لازم و ضروری به نظر می‌رسند. این وقفه‌ها و تنفس‌ها کمک می‌کنند به تسکین خستگی عضلانی و ذهنی که به طور طبیعی در حین یادگیری و تمرکز بر روی یک مطلب خاص بروز می‌کند.

اهمیت مرور

اطلاعات و داده‌های جدید در مرحله اول در حافظه کوتاه مدت مغز ذخیره می‌شوند. انتقال این مطالب به حافظه بلند مدت نیازمند تکرار و مرور آن‌هاست. به طور متوسط یک مطلب، قبل از این‌که برای همیشه و به صورت دائمی به ذهن‌سپرده شود باید حداقل 5 بار و در یک دوره زمانی تکرار و مرور شود. این اصل به معنای مرور مرتب مطالبی که یاد می‌گیرید با استفاده از تکنیک‌های حافظه است.

پیشنهاد من، تکرار و مرور مطالب یاد گرفته شده به صورت زیر است:

مدت کوتاهی بعد از یادگیری، یک روز بعد از یادگیری، یک هفته بعد از یادگیری، یک ماه بعد از یادگیری، سه تا شش ماه بعد از یادگیری.

هر یک از این دوره های زمانی نه تنها باعث مرور مطالبی می‌شوند که آموخته‌اید، بلکه سطح دانش و آگاهی شما نیز بالا می‌رود. تصور خلاق نقش مهمی در حافظه بلند مدت دارد. هر چقدر مطالب یاد گرفته شده بیشتر مرور شوند، بهتر به ذهن‌سپرده می‌شوند. هر چقدر بیشتر یاد بگیریم، بیشتر می‌توانیم به ذهن بسپاریم، هر چقدر بیشتر به ذهن‌بسپاریم، بیشتر می‌توانیم یاد بگیریم.

برای خرید محصول (نابغه‌های کوچک) بر روی لینک کلیک کنید

---

 

پیشنهاد ویژه فیلم آموزشی: رفتار تربیتی والدین